Twee hoofdverdachten van een megazaak over grootschalige handel in cocaïne en andere drugs komen voorlopig op vrije voeten. De rechtbank in Zwolle heeft bovendien de inhoudelijke behandeling van de zaak, die vandaag zou beginnen, voor onbepaalde tijd uitgesteld. De reden is dat de rechtbank vindt dat de advocaten en de verdachten onvoldoende tijd en gelegenheid hebben gehad om op de computer gekraakte chats van encryptiedienst An0m te bekijken. Deze berichten zijn het belangrijkste bewijs in de zaak.

Hansken

Het gaat om honderdduizenden berichten van encryptiedienst An0m. Bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) zijn alle door de politie gehackte berichten van de verschillende diensten als EncroChat en An0m toegankelijk gemaakt in een systeem met de naam Hansken.

Toetsen

In rechtszaken selecteren politie en justitie altijd een groep gekraakte berichten voor het bewijs. Om dit bewijs te toetsen, en om ontlastend materiaal te verzamelen, willen advocaten en verdachten altijd ook nog andere berichten bekijken.

Advocaten konden vroeger alleen op bepaalde tijden op een politiebureau online toegang krijgen tot Hansken. Het NFI is nu bezig advocaten ook online op hun kantoor die toegang te verlenen.

Maar in de praktijk levert die toegang geregeld problemen op. Verdachten kunnen die berichten alleen bekijken in het bijzijn van hun advocaat die toegang heeft. Maar in bepaalde regimes mogen advocaten geen laptop en geen telefoon meenemen in de PI. Als een verdachte is geschorst dan kunnen ze op het advocatenkantoor berichten lezen, als die tenminste een verbinding heeft.

Niet openen

Die toegang was een probleem in de grote zaak 26Does, een onderzoek van het landelijk parket waarbij H. L., uit de regio Den Haag, en de Italiaan J. A. de hoofdverdachten zijn. De zaak speelt voor de rechtbank in Zwolle.

Advocaten Michel van Stratum, Esther Blok en Ruben Poppelaars hadden aan de rechtbank voorgehouden dat ze pas heel kort voor de inhoudelijke behandeling online toegang tot de berichten kregen, en hun cliënten al helemaal niet.

Inhoudelijke behandeling

Er waren ook nog andere problemen. Zo kregen verdachten steeds opnieuw usb-sticks met hun dossier gestuurd die ze niet konden openen op hun computer. Ook ontbraken er gegevens, of de gegevens op de sticks klopten niet met die in het dossier.

Na bijna een jaar hadden de verdachten nog steeds niet de juiste usb-sticks ontvangen. Bovendien konden de verdachten nog altijd niet luisteren naar door de recherche opgenomen gesprekken.

Elektronisch toezicht

De rechtbank besloot om door al deze problemen de inhoudelijke behandeling, waar vanaf vandaag vijf dagen voor waren uitgetrokken, voor onbepaalde tijd uit te stellen. Bovendien bepaalde de rechtbank dat er waarschijnlijk niet vijf maar acht dagen nodig zullen zijn. Door de lange duur komen nu ook de hoofdverdachten voor onbepaalde tijd (onder elektronisch toezicht) op vrije voeten, de anderen waren al vrij.

Capaciteitsproblemen

Het Openbaar Ministerie verzette zich, omdat er vluchtgevaar is en omdat het gaat om ernstige feiten waarvoor een celstraf van 12 jaar of meer voor kan worden gegeven. De rechtbank erkende die gronden, maar liet de lange duur van het strafproces en de belangen van de verdachten zwaarder wegen.

Advocaat Michel van Stratum: ‘De rechtbank heeft de behandeling van de zaak aangehouden en beide verdachten mede vanwege het tijdsverloop geschorst, zodat ze zich alsnog buiten het huis van bewaring op adequate wijze kunnen voorbereiden op hun strafzaak, ook door middel van grasduinen in de Anom-berichten in Hansken op het advocatenkantoor. Deze beslissing kan ook voor andere Anom-zaken gevolgen hebben, ook omdat het NFI capaciteitsproblemen bij het tijdig aan de verdediging te verstrekken van de omvangrijke Anom datasets.’

Bron: Crimesite